مطالعه ژنتیکی مقاومت ژنوتیپ‌های مختلف گندم نسبت به سن (Eurygaster integriceps)

به منظور بررسی ژنتیک مقاومت به سن گندم 5 رقم تجاری با سطوح مختلف مقاومت در تمام ترکیبات ممکن (بدون تلاقی معکوس) در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه تلاقی داده شدند. در سال بعد نتایج حاصله و والدین آنها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در همان محل کشت شدند و مقاومت آنها در دو مرحله نسبت به سن مادر و پوره‌های سن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظر درصد افزایش وزن سن مادر در اثر تغذیه از بوته‌های گندم، مقدار کاهش عملکرد بیولوژیکی، مقدار کاهش عملکرد دانه و مقدار کاهش تعداد دانه در خوشه در اثر تغذیه سن مادر تفاوت معنی‌داری وجود داشت. برای تعیین ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی ارقام بر اساس روش دو مخلوط B گریفینگ تجزیه دی‌آلل انجام گرفت. همچنین تجزیه دی‌آلل به روش هیمن نیز انجام گردید. رقم رشید با کمترین اثر ترکیب‌پذیری عمومی (با اثر منفی) برای تاثیر بر روی درصد افزایش وزن سن مادر و هیبریدهای نوید×سرداری و رشید×سرداری باکمترین اثر ترکیب‌پذیری خصوصی (با اثر منفی) به عنوان بهترین والد ترکیب شونده و بهترین هیبریدها برای افزایش مقاومت برای این صفت شناخته شدند. برای سایر صفات نیز بهترین رقم و بهترین هیبرید مشخص گردید. اثرات غیر افزایشی مقاومت برای این صفت شناخته شدند. برای سایر صفات نیز بهترین رقم و بهترین هیبرید مشخص گردید. اثرات غیرافزایشی ژنی برای تاثیر بر روی درصد افزایش وزن سن مادر از نوع فوق غالبیت و برای سایر صفات از نوع غلبه نسبی بود. بیشترین ژن‌های غالب برای تاثیر بر روی درصد افزایش وزن سن مادر از نوع فوق غالبیت و برای سایر صفات از نوع غلبه نسبی بود. بیشترین ژن‌های غالب برای تاثیر بر روی درصد افزایش وزن سن مادر در رقم سبلان و بیشترین ژنهای مغلوب در رقم سرداری مشاهده شد. وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی برای صفت درصد افزایش وزن سن مادر به ترتیب 58/74 و 25/25 درصد بود. همچنین همبستگی معنی‌داری بین درصد سن‌زدگی و فاکتورهای مورفولوژیکی مشاهده نشد. مقدار کاهش کیفیت گندم در اثر تغذیه پوره سن معنی‌دار بود.